Onderhoud piano & vleugel

Hoe onderhoud je een piano?

Piano’s zijn gevoelig voor de omgeving waar zij in staan. Hitte, kou, vervuiling of droge lucht kunnen ervoor zorgen dat de stemming en de materialen van de piano worden aangetast. Door het spelen zullen verschillende onderdelen ook langzaam slijten. Onderhoud aan de piano zorgt ervoor dat deze in betere conditie blijft en langer zijn waarde behoud. Hieronder vindt u tips om uw piano technisch in optimale conditie te houden.

Piano Select voert ook onderhoudswerkzaamheden aan huis uit. Klik hier voor meer informatie.

Wilt u weten hoe u zelf uw piano schoon kunt maken? Klik dan hier.

Technisch onderhoud

TIP 1: OMGEVING EN LUCHTVOCHTIGHEID

OMGEVINGSTEMPERATUUR

Piano’s reageren op extreme hitte of kou. Zowel de materialen als de stemming van de piano worden hierdoor aangetast. De ideale omgeving voor een piano is een ruimte met een gematigde constante temperatuur. Ons advies is daarom om de omgevingstemperatuur nooit onder de 8 graden of boven de 32 graden uit te laten stijgen. In dit geval gaan we uit van het maximale bereik. Ons advies is de piano op kamertemperatuur te houden.

RELATIEVE LUCHTVOCHTIGHEID

Extreme vochtigheid of droogte, en snelle veranderingen daarin zijn schadelijk voor piano’s. Het beste voor een piano is een ruimte waarin de relatieve vochtigheid constant wordt gehouden. Om uw piano zo goed mogelijk te onderhouden, raden wij u aan te streven naar 40% – 70% relatieve luchtvochtigheid. Echter, in Nederland daalt de relatieve luchtvochtigheid vaak scherp, in vorstperiodes (waardes tot 20% zijn mogelijk!) Lees hier meer over luchtvochtigheid en welke voorzorgsmaatregelen u kunt nemen.

TIP 2: STEMMEN

De klank van een piano ontstaat door het trillen van de snaren dat via een klankbord (zangbodem) versterkt wordt. De toonhoogte van de snaren wordt bepaald door de dikte, lengte en spanning van de snaar. De dikte en lengte is door de fabrikant bepaald. De spanning wordt bepaald door de pianostemmer maar helaas ook door temperatuur en vochtigheidsgraad. De laatste twee beïnvloeden de bolling (kroon) van de zangbodem (door uitzetten of krimpen van het hout) waardoor de snaarspanning verandert en daarmee de toonhoogte.

Nieuw besnaarde piano’s (dat wil zeggen een nieuwe piano of een piano met recent vervangen snaren) zullen het eerste jaar 3 tot 4 keer gestemd moeten worden. Er zit dan nog (te)veel elasticiteit in de snaren waardoor deze snel ontstemd raken. Later kan meestal worden volstaan met tweemaal per jaar stemmen. Piano’s die gebruikt worden voor optredens of voor opnamedoeleinden worden vaker gestemd (of zelfs voor elk optreden c.q. opname).

Een kwalitieve occasion piano (10 jaar of ouder) zal volstaan met minimaal 1 stembeurt per jaar. De snaren worden minder elastisch en alle onderdelen stabiliseren iets. Zolang de piano in een stabiele omgeving staat qua luchtvochtigheid en geacclimatiseerd is in de ruimte waar hij staat, zal de stemming een jaar lang goed kunnen blijven.

Langer dan een jaar zonder stembeurt is niet aan te raden. Het verschil in spanning met de gewenste stemming is zo groot dat de piano daardoor weer eerder zal ontstemmen. Zo komt het voor dat uw instrument nog 1 of 2 stembeurten kort achter elkaar nodig heeft om weer stabiel te blijven. Ook de andere onderdelen van uw piano kunnen last hebben van van de lagere spanning die de snaren hebben.

Dat het stemmen belangrijk is zal iedereen beamen. Maar wat de pianostemmer ook kan zien is het ontstaan van kleine ‘probleempjes’ in afregeling of onderhoud aan uw piano, en deze dan verhelpen voordat deze groter worden.

Lees meer over het stemmen van een piano.

TIP 3: TECHNISCH ONDERHOUD PIANO & VLEUGEL

Het inwendige mechaniek van een piano of vleugel is belangrijk voor de klank en de speelaard. De met vilt omspannen hamers, scharnierend in kleine lagertjes, moeten duizenden keren de weg naar de snaren afleggen. Tussen hamers en de toetsen bevindt een ingewikkeld mechanisch overbrengingssysteem dat aan een zekere slijtage onderhevig is. Naast de stembeurten aan uw instrument is het daarom noodzakelijk om regelmatig het mechaniek te onderhouden.

Een occasion piano of vleugel zal bij gemiddeld gebruik na ca. 5 jaar een kleine onderhoudsbeurt nodig hebben. Een nieuwe piano of vleugel zal na 2-5 jaar een kleine onderhoudsbeurt nodig hebben, omdat de onderdelen nog niet helemaal uitgewerkt zijn. Bij klein onderhoud wordt voornamelijk gekeken naar de afregeling van uw instrument.

Na 10-15 jaar zal een piano of vleugel bij gemiddeld gebruik weer toe zijn aan een grote onderhoudsbeurt. Door onderhoud aan uw piano kan de slijtage zoveel mogelijk worden beperkt. Ook wordt de klank na een aantal jaren onregelmatig. Dit gebeurt door het frequente aanslaan van de snaren door de hamerkop. Door de snaren ontstaan groeven in het hamervilt. Worden deze te diep dan moeten de hamerkoppen worden geschuurd waardoor er weer een optimale toon ontstaat. Verder worden alle onderdelen van het mechaniek en het klavier tijdens de onderhoudsbeurt schoongemaakt, gesmeerd en afgeregeld.  Zo nodig worden ook vilten en asjes vervangen. Als laatste wordt de hamerkop van de piano of vleugel geïntoneerd. Hierdoor wordt de klank zoveel mogelijk geëgaliseerd en van een gewenst timbre voorzien. Bovenstaande werkzaamheden gebeuren grotendeels aan huis en duurt circa een werkdag. Benieuwd naar de mogelijkheden voor uw piano of vleugel? Neem vrijblijvend contact met ons op!

TIP 4: REVISIE EN/OF RESTAURATIE

Bij oudere en/of veel bespeelde instrumenten ontstaat er slijtage aan vilt- en draaipunten. Bij excessieve slijtage zullen deze materialen vervangen moeten worden. Ook de snaren hebben een beperkte levensduur. Na 25 tot 50 jaar verdwijnt de power en helderheid uit de omwonden bassnaren en gaan de niet omwonden snaren steeds metaliger klinken (het staal wordt door de jaren steeds harder en brosser). Ook de zangbodem en het stemblok hebben niet het eeuwige leven. Deze kunnen na verloop van tijd gaan scheuren.

Indien ook het uiterlijk van de piano of vleugel de tand des tijds niet overleeft heeft kan deze door een restauratie weer in de oude staat teruggebracht worden. Daarbij kunnen werkzaamheden zoals het vervangen van leer en vilt, het repareren en lakken van de zangbodem, het spuiten van het gietijzeren frame, aanbrengen van nieuwe besnaring, het vervangen van de stempennen, het politoeren of spuiten van de kast en het polijsten en/of vervangen van het klavierbeleg worden uitgevoerd. Overigens, daarmee wordt niet alleen de piano of vleugel visueel een stuk mooier maar ook de toon aanmerkelijk verbeterd.

Bij een revisie wordt een afweging gemaakt hoe de kosten staan tegenover de waarde van het instrument. Dat bepaalt voor een groot gedeelte welke van de bovengenoemde werkzaamheden uitgevoerd zullen worden. Bij een grote revisie is het ook mogelijk om het instrument volledig opnieuw op te bouwen. Hierbij wordt niet uitgegaan van de fabrieksmaten en verhoudingen. Veel onderdelen worden opnieuw berekend met de huidige kennis, zodat het specifieke instrument in optimale staat wordt gebracht. Zoals de fabriek, maar beter.

Bij een restauratie wordt het instrument hersteld naar de staat van de fabriek. De originele maten, verhoudingen en gewichten worden gebruikt voor nieuwe onderdelen.

Bij zowel een grote revisie als restauratie, zijn de kosten vaak hoger dan dat de waarde van het instrument zal stijgen. Dit wordt over het algemeen enkel bij kostbare instrumenten gedaan, of bij instrumenten met een emotionele waarde.

Na een revisie of restauratie zal uw instrument anders klinken, en meestal ook duidelijk merkbaar in speelaard verbeterd zijn. Benieuwd wat Piano Select voor uw instrument kan betekenen? Neem dan vrijblijvend contact met ons op.